bbt. Trong cùng ý tưởng Mùa Vọng Giáng Sinh, tháng 12 dương lịch hàng năm, mùa của những ngày khắp mọi nơi trên thế giới lòng người nao nức đợi chờ, mong ước… đợi chờ ngày Thiên Chúa giáng sinh, để mong ước bình an đến với mọi người, bbt xin ghi chép, tổng lượt một vài bài vở liên quan cùng chủ đề…

***

Các Giải Thưởng Nobel năm 2014

Alfred Nobels sinh ngày 21.10.1833 tại Stockholm, Thụy Điển và mất ngày 10.12.1896 tại Sanremo, Ý Đại Lợi. Hưởng thọ 63 tuổi. Ông là nhà hóa học, nhà công nghiệp học và là người đã phát minh ra chất nổ, và ông đã kinh doanh nó một cách thành công nhờ vào thị trường lớn thời đó. Ông là người con trai thứ ba của nhà khoa học Immanuel Nobel (1801-1872), và bà Karolina Andriette (Ahlsell) Nobel (1805-1889).

Khi người anh thứ hai của ông là Ludvig Nobel qua đời vào năm 1888, nhiều báo đã đăng cáo phó sớm với sự nhầm lẫn về cái chết của ông và người anh của ông, được xem như là giả thuyết thúc đẩy ông quyết định để lại một di sản tốt hơn cho thế giới sau khi chết. Bản cáo phó trên một tờ báo Pháp viết Le marchand de la mort est mort (Nhà buôn cái chết đã chết) và tiếp tục viết, “Tiến sĩ Alfred Nobel, người đã trở nên giàu có sau khi phát minh ra cách thức giết con người nhanh chóng hơn bao giờ hết, đã qua đời ngày hôm qua”. Vì thế trong bản di chúc, ông ký tên vào ngày 27.11.1895 (một năm trước ngày ông mất) tại Câu Lạc Bộ Thụy Điển-Na Uy tại Paris, Pháp quốc, trong đó ông đã viết là dành 94% trị giá tài sản (khoảng 2 000 000 bảng Anh lúc bấy giờ) và lấy lãi hàng năm để lập nên 5 giải Nobel (vật lý, hóa học, sinh học hay y học, văn học, và hòa bình) cho “những ai, trong những năm trước khi giải được trao đó, đã đưa đến những lợi ích nhất cho con người”.

Giải Nobel Kinh tế là giải Nobel duy nhất không có trong di chúc năm 1896 của nhà công nghiệp Thụy Điển Alfred Nobel. Giải này ra đời muộn hơn nhiều nhân kỷ niệm 300 năm thành lập Ngân hàng Trung ương Thụy Điển năm 1968 và được trao lần đầu tiên năm 1969.

Phần công bố và phát các Giải Thưởng Nobel được phân chia như sau: Giải thưởng cho vật lý và hóa học sẽ do viện Hàn lâm Thụy Điển trao tặng; cho sinh lý học hay y học do viện Caroline ở Stockholm, thủ đô Thụy Điển; cho văn chương do viện Hàn lâm Thụy Điển trao tặng; nhưng giải dành cho người có những đóng góp vì hòa bình thế giới sẽ do một ủy ban 5 người được Quốc Hội Na Uy bầu trao giải. Và trong di chúc của ông có nói rõ ràng rằng giải được trao không phân biệt quốc gia của người nhận.

Năm nay các giả được trao tại Thụy Điển vào ngày 6.12 (Giải Sinh học/Y học), ngày 7.12 (Giải Vật lý), ngày 8.12 (Giải Hóa học), ngày 9.12 (Giải Văn chương), ngày 13.12 (Giải Kinh tế). Chỉ riêng giải Nobel về Hòa Bình thì sẽ được chính phủ Na Uy trao tại Tòa Đô Sảnh thủ đô Oslo đúng vào ngày ông mất 10.12 hàng năm.

Các giải Nobel được trao hàng năm đều có những cống hiến trong việc phục vụ cộng đồng, xã hội và con người. Nhưng năm nay thật sự có những đặc điểm chúng ta cần lưu ý:

Giải Nobel Y Học 2014: Vinh danh Giáo sư người Anh – Mỹ John O’Keefe (sanh ngày 18.11.1939 – 75 tuổi) cùng vợ chồng Giáo sư người Na Uy May-Britt (sanh ngày 4.1.1963 – 51 tuổi) và Edvard I. Moser (sanh ngày 27.4.1962 – 52 tuổi) với công trình khám phá về khả năng định hướng trong không gian của động vật và con người. Hệ thống định vị (GPS) sinh học này giúp chúng ta tự định hướng được trong không gian và là cơ sở tế bào cho chức năng nhận thức cao hơn.

Năm 1971, John O’Keefe, người Anh gốc Mỹ, hiện đang công tại tại trường University College London (Anh), đã phát hiện ra thành phần đầu tiên của hệ thống định vị này: một loại tế bào thần kinh có tên gọi “tế bào địa điểm” ở vùng đồi hải mã trong bộ não.

Hơn 3 thập niên sau, vào năm 2005, hai nhà nghiên cứu Na Uy là May-Britt và Edvard Moser (vợ chồng) thuộc Đại học Khoa học – Công nghệ Na Uy đã khám phá ra thành phần then chốt còn lại của hệ thống GPS trong bộ não: “các tế bào thần kinh lưới”, cũng như cách những tế bào này với các tế bào địa điểm giúp chúng ta xác định vị trí và tìm hướng như thế nào.

Việc phát hiện hệ thống định vị kể trên sẽ giúp các nhà khoa học trong tương lai tìm ra cách định liệu và phương pháp trị liệu các chứng bệnh như: đột quỵ, đãng trí, mất trí, hay suy giảm trí nhớ (Alzheimer/ Demen), chứng bệnh Parkinson (PD hay rối loạn (thoái hóa) thần kinh.

Vợ chồng nhà khoa học Na Uy, May-Britt và Edvard Moser là cặp vợ chồng thứ 5 thắng giải Nobel từ trước tới nay.

Giải Nobel Vật Lý 2014: Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển tại Stockholm vừa công bố, chủ nhân mới của giải Nobel Vật lý 2014 là 3 nhà khoa học gốc Nhật Bản:

1. IsaMu Akasaki (sanh ngày 30.1.1929 – 85 tuổi), Đại học Meijo, Đại học Japan & Nagoya, Nhật Bản,
2. Hiroshi Amano (sanh ngày 11.9.1960 – 54 tuổi), Đại học Nagoya, Nhật Bản và
3. Shuji Nakamura (sanh ngày 22.5.1954 – 60 tuổi), Đại học California, Santa Barbara, CA. Hoa Kỳ cho phát minh về hiệu quả của diode bức xạ ánh sáng xanh lam giúp tạo ra các nguồn ánh sáng trắng tiết kiệm năng lượng, đèn LED.

LED Xanh lục và Đỏ đã được phát minh ra từ trước nhưng vì thiếu LED màu xanh lam nên không thể tạo ra được ánh sáng trắng để thành các nguồn chiếu sáng dân dụng, diode xanh này từ đó được dùng cho các dĩa Blu-ray và HD-DVD.

Bóng đèn LED gọn nhẹ, bền và hứa hẹn giúp nâng cao chất lượng cuộc sống cho hơn 1,5 tỉ người khắp thế giới, những đối tượng ít được tiếp cận với mạng lưới điện. Điều này là vì, do đòi hỏi mức điện năng thấp, đèn LED có thể được thắp sáng bằng năng lượng mặt trời tại chỗ, với giá rẻ.

Giải Nobel Hóa Học 2014: Được trao cho 3 nhà khoa học (2 người Mỹ và 1 Đức):

1. Eric Betzig (sanh ngày 13.1.1960 – 54 tuổi), thuộc Viện Y học Howard Hughes, Hoa Kỳ,
2. William E. Moerner (sanh ngày 24.6.1953 – 61 tuổi) thuộc Đại học Stanford, Hoa Kỳ và
3. Stefan W. Hell (sanh ngày 23.12.1962 – 52 tuổi đến từ Viện Hóa Lý Sinh Max Planck và Trung tâm Nghiên cứu ung thư Đức.

Công trình đưa 3 nhà khoa học tới giải thưởng danh giá này, là công trình chế tạo kính hiển vi huỳnh quang siêu phân giải.

Từ cuối thế kỷ 19, nhà khoa học vật lý học và không gian học Đức là Ernst Abbe (sanh ngày 23.1.1840 và mất ngày 14.1.1905) đã phát minh ra kính hiển vi quang học thông thường. Hạn chế của kính hiển vi quang học là sự giới hạn về độ phân giải (độ nguyễn/rõ). Nghiên cứu của ba nhà khoa học dựa trên sự phát sáng huỳnh quang đã phá vỡ những giới hạn này của kính hiển vi. Điều này có thể cho phép các chuyên gia quan sát mọi vật ở độ phân giải cao hơn ở kích thước nano (nhỏ/rất nhỏ), mở đường cho hoạt động nghiên cứu ở phạm vi phân tử.

Giải Nobel Kinh Tế 2014: Được trao cho Ông Jean Tirole (sanh ngày 9.8.1953 – 61 tuổi), giáo sư tại Trường Kinh tế Toulouse của Pháp, người từng tốt nghiệp tiến sĩ tại Viện Công nghệ Massachusetts, với ý tưởng nghĩ ra các biện pháp giúp người tiêu dùng sử dụng sản phẩm tốt hơn với giá thấp hơn.

Nghiên cứu của giáo sư Tirole tập trung vào ngành viễn thông và tài chính. Ông Tirole đã nghĩ ra biện pháp để dung hòa lợi ích của các công ty với người tiêu dùng, qua đó giúp các nhà sản xuất cung cấp sản phẩm tốt hơn với giá thấp hơn.

Ông Tirole là nhà kinh tế thứ 2 của Pháp được vinh danh trong năm nay. Trước đó, ông Thomas Piketty đã trở nên nổi tiếng nhờ cuốn sách “Chủ nghĩa tư bản trong thế kỷ 21” khi ông nghiên cứu dữ liệu trong vòng 300 năm qua về khoảng cách giàu nghèo. Cuốn sách của ông Piketty được dựa trên nghiên cứu mà ông đã tiến hành với nhà kinh tế học Emmanuel Saez.

Với ý tưởng này giới tiêu thụ / người tiêu dùng trong tương lai có quyền sử dụng mợt số sản phẩm chất lượng tốt, cao với giá thành thật rẻ.

Giải Nobel Văn Học 2014: Viện Hàn Lâm Thụy Điển chiều 9-12 đã công bố giải Nobel văn học năm 2014 thuộc về tiểu thuyết gia người Pháp Jean Patrick Modiano.

Ông Patrick Modiano, sanh ngày 30/7/1945 – 69 tuổi, ở Boulogne-Billancourt, miền tây Paris hai tháng sau khi chiến tranh thế giới lần thứ II kết thúc ở châu Âu năm 1945. Cha ông – một người Ý gốc Do Thái gặp mẹ ông – một diễn viên người Bỉ trong thời gian Paris bị Đức quốc xã chiếm đóng.

Các tác phẩm của ông Modiano tập trung xoáy sâu vào ký ức, nỗi nhớ nhung, tội lỗi… những cung bậc cảm xúc thường xuất hiện trong thời gian Đức chiếm đóng trong chiến tranh thế giới thứ II. Nhiều tác phẩm nổi tiếng của nhà văn Modiano phản ánh giai đoạn lịch sử này.

Cuốn “Những đại lộ ngoại vi” (Les Boulevard De Ceinture) là tác phẩm đầu tiên được dịch giả Dương Tường dịch ra tiếng Việt, và do nhà xuất bản Tác Phẩm Mới phát hành. Sau đó ông lại dịch thêm một cuốn nữa có tựa ”Phố những cửa hiệu u tối” (Rue Des Boutique Obscures) do nhà xuất bản Hội Nhà Văn in năm 1992. Và vào năm 2014 thêm một tác phẩm nữa của ông có tựa “Ở quán cà phê của tuổi trẻ lạc lối” (Dans Le Cafe De La Jeunesse Perdue), bản dịch của Trần Bạch Lan. Và tác phẩm thứ tư có tựa “Quảng trường ngôi sao” (La Ronde De Nuit) của ông đã được dịch giả Vũ Đình Phòng dịch và phát hành và ngày 2.11.2010.

***

Tất cả những nghiên cứu, được công nhận, và vinh danh trao giải trong năm 2014 nêu trên sẽ là những đóng góp thiết thực trong việc phục vụ cho lợi ích cuộc sống con người trên khắp thế giới mỗi ngày mỗi bình an thêm. Và trong cùng niềm tin yêu Mùa Vọng Giáng Sinh, cầu mong với số lượng đông đúc ”tiến sĩ, thạc sĩ, nhà khoa học…” hiện có tại Việt Nam, hy vọng một ngày nào đó trong tương lai sẽ có một lần tên một người Việt Nam được trân trọng xướng lên với một trong 6 giải Nobel hàng năm…

bbt