Nhà Ngoại và nhà tôi ở cách xa nhau hơn trăm cây số, cách một cái đèo. Nhà tôi nằm ở Trung tâm Thị xã cách biển vài cây số, nhưng lúc nào cũng đều nhìn thấy biển. Nhà Ngoại không gần biển, cả đời Ngoại cũng chưa một lần được tắm biển, chưa một lần nhìn thấy mặt trời mọc lên từ đường chân trời. Ngoại chỉ biết có ruộng đồng, vườn tược.

Từ Ngoại – tôi hiểu được thế nào là sự gắn bó của người dân với đồng ruộng. Khi chúng tôi lớn lên, lưng Ngoại đã còng theo thời gian. Đầy là dấu ấn cả đời khom lưng trên đồng ruộng, quanh năm hết đến mùa gieo mạ lại cấy lúa, khi lúa chín vàng thì kéo nhau đi gặt. Xen kẻ là mùa đậu phọng, đậu xanh, đậu nành, đậu đen… Tôi cảm nhận được sự hòa quyện ngọt ngào lẫn mùi lúa đang thì con gái, mùi khi lúa trổ bông, mùi khi lúa chín và mùi rơm rạ thơm ngai ngái. Đó là cái mùi mà tôi thích nhất – mà tụi bạn trong lớp – khi nghr tôi kể, nói đó là «mùi nhà quê».

Một buổi sáng mùa hè, nắng vàng rực rỡ trên những cành vú sữa sai trái, Ngoại lấy cây khều cho tôi một rổ vú sữa khi tôi về thăm Ngoại. Khi đó tôi còn nhỏ xíu, đâu chứng đang học cấp một. Đối với tôi, vú sữa không đâu ngon bằng của nhà Ngoại trồng. Tôi theo Ngoại đi khắp nơi trong thôn xóm – từ bờ ruộng, mãnh vườn sau nhà, múc từng gàu nước từ dưới ao lên cho Ngoại tưới từng luống rau, từng giàn dưa leo hay từng bụi khóm…

Kỳ nghỉ hè rồi cũng chóng qua, tôi trở về – mang theo cả sự nuối tiếc, ngậm ngùi như thế chẳng bao giờ được trở về nhà Ngoại nữa. Tôi mang nó vào cả trong giấc ngủ của mình. Trong giấc mơ, tôi thấy mình được trở về quê Ngoại, trên con đường làng – những cành vú sữa sum sê, mùi ruộng đồng ngào ngạt, tôi lại theo các cậu ra đồng tát nước, bắt cá, bắt cua…

Những buổi trưa hè, Ngoại ru tôi ngủ giữa làn gió mát rượi thổi từ rặng tre già ở ngoài vườn vào. Tôi mang giấc mơ của mình đến lớp, giờ ra chơi ngồi một mình miên man hồi tưởng về quê Ngoại.

Rồi một ngày – Ngoại tôi qua đời…

Tôi lại về thăm quê Ngoại. Ngội nhà giờ đây trở nên im ắng hơn khi không còn bóng Ngoại ngồi. Không còn tiếng lục đục của Ngoại mỗi sớm mai khi ông mặt trời chưa ló dạng, khi mà mọi người trong nhà vẫn còn đang say giấc. Ngày trước, mỗi lần về nhà Ngoại ngủ lại, thỉnh thoảng tôi giật mình khi nghe tiếng võng kẽo kẹt, tiếng dép lẹt xẹt, tiếng lục đục sau bếp và cả tiếng rón rén bước chân của Ngoại đắp lại cho tôi cái mền…

Tôi giật mình thức giấc vì tưởng như Ngoại vẫn còn, giật mình vì tưởng như không có gì thay đổi, để rồi hụt hẩng trong lòng khi nhận ra – tất cả chỉ là nỗi nhớ mà thôi…

Thái Châu
Trích Báo Phụ Nữ ngày 28/3/2006